Aan tafel! Als deze woorden door het huis klinken, is er geen ontkomen aan: stop waar je mee bezig bent en kom! Het klinkt als een bevel, maar eigenlijk is het een zegen: er wordt voor je gezorgd, er is voor je gekookt en gedekt! Dan mag je de kok toch niet teleurstellen door te treuzelen! Je mag het ook voor jou klaargemaakte eten toch niet laten verpieteren!
Het jaarthema Aan Tafel! klinkt met dat uitroepteken ook als een gebiedende wijs. Het speelt handig in op de trend om weer aan tafel te eten. Veel mensen deden daar niet meer aan. Met een bord op schoot voor de tv was gangbaar geworden. Kijken naar de toestand in de wereld. Of je daar juist van afsluiten. Danken of bidden voor het eten is er dan meestal niet meer bij.
Proef je dan nog wat je eet? Besef je hoe veel mensen hebben gewerkt om dit eten te verbouwen en vervoeren? Ik hoorde ooit dat er voor onze gemiddelde maaltijd zo`n 80 mensen aan het werk zijn geweest! Kun je nog eten weggooien als je dit tot je door laat dringen? Sinds mijn jongste dochter vier jaar geleden het huis uitging, eet ik meestal alleen. Gaandeweg ben ik steeds aandachtiger gaan eten.
Alles klaarzetten en rustig gaan zitten. Proeven, langer kauwen en stilstaan bij het wonder van het groeien van het graan, de groente, de vruchten, de zon, de regen en de insecten die daarvoor onmisbaar zijn. Zo is de maaltijd steeds meer een meditatief moment geworden, een oefening in dankbaarheid en verbondenheid met alles. Teksten van Hein Stufkens helpen me daarbij.
Bij de maaltijd
Is het brood,
is het graan,
is de akker,
is de wassende maan,
is de brandende zon,
is de ploegende boer,
is de hand van de bakker,
is de Bron.
Etend proef ik het geheimenis,
dat in al de Ene is.
Maar het thema Aan tafel! kan ook moeilijke momenten naar boven halen. Want soms is er ruzie, vallen er aan tafel lelijke woorden of is het juist ijzig stil. Als je altijd alleen eet, kun je je aan tafel ook eenzaam voelen. En als je moeite hebt om rond te komen en je gezin niet kunt geven wat nodig is, is de maaltijd ook niet zo gezellig meer. Allemaal situaties waarin het moeilijk is om aan tafel te gaan, laat staan om dankbaar te zijn.
De twee vrienden uit Emmaüs (Lucas 24) hebben ook pijnlijke herinneringen en op dit moment weinig reden om dankbaar te zijn. Ze zijn onderweg naar huis. Ze praten met elkaar over de gebeurtenissen in Jeruzalem. Jezus van Nazareth, de profeet die hen hoop had gegeven op bevrijding van hun land, was gekruisigd. Hun droom was uit elkaar gespat.
Dan komt er een vreemdeling bij hen lopen. Hij vraagt en zij vertellen over wat ze hebben meegemaakt. Dat doet hen goed. Ze staan open voor wat de vreemdeling hen te zeggen heeft. Ze verwelkomen hem in huis. En daar aan tafel gebeurt een wonder. De vreemdeling breekt het brood, spreekt een gebed uit en geeft hen het brood. En precies op dat moment gaan hun ogen open. Ze zien dat het Jezus is. En met dat ze hem herkennen, is hij weer verdwenen.
Zien, soms even. Het is het geheim van de aanwezigheid van onze Heer in viering van het avondmaal als we brood en wijn laten rondgaan. ‘Doe dit tot mijn gedachtenis!’ heeft Jezus die laatste avond tegen zijn leerlingen gezegd. Woorden in de gebiedende wijs, een gebod dat tegelijk een zegen is: de Gekruisigde die wij gedenken is aanwezig als de Levende. Hij geeft ons hoop dat het kan, tóch: deze wereld anders, zonder ruzie, armoede, en eenzaamheid, mensen in vrede. Aan deze tafel gebeurt ook telkens weer dit wonder: alle mensen zijn gelijkwaardig, niemand is meer of minder. Mensen aanvaarden elkaar mét alle fouten en gebreken, omdat ze zélf door
God aanvaard zijn met al hun fouten en gebreken. Dáár is Jezus aanwezig, waar mensen elkaar aanvaarden en het brood delen, zodat niemand tekort komt. Zo verzoent Jezus wat is verdeeld en herstelt Hij wat is gebroken.
De dichters van de Psalmen en de Bijbelse profeten droomden al eeuwenlang van zo’n maaltijd. Ze beschrijven op verschillende plaatsen een feestmaal dat door de Eeuwige wordt aangericht. Aan die tafel zitten alle mensen en volken die zich lieten leiden door de woorden van de Tora. Het is vaak een overvloedige maaltijd van melk en wijn en heerlijke gerechten. Deze maaltijd staat symbool voor het goede leven in Gods nieuwe wereld. Een leven in vrede en overvloed, een wereld zonder honger en dorst, met water en brood voor iedereen.
Aan tafel! Het is een opdracht van onze Heer, en tegelijk een zegen. Met Hem verbonden houden we aan Zijn tafel samen de hoop gaande. Zo blijven we dwars door alle moeilijkheden en rampspoed heen geloven dat het goed komt. Omdat Hij bij ons blijft, ook als de avond valt. Hij leeft in mensen die elkaar goed doen, die elkaar uitnodigen om mee te eten. Die dankbaar en gelovig met de lofprijzing instemmen en brood en wijn uit Zijn hand ontvangen en doorgeven.
Aan tafel!
Voor ieder van ons een plaats aan tafel,
voor ieder van ons schoon water en brood,
een veilige plek, een plaats om te schuilen,
een plaats in Gods licht als tafelgenoot.
Vol vreugde ziet God naar mensen die recht doen:
zij scheppen geluk!
Vol vreugde ziet God naar mensen die recht doen:
zij scheppen recht en geluk!
lied 388:1
Ds. Anje de Kuiper uit Schiedam